Ev hizmetlilerine kupon sigortası mı yoksa kart sigortası mı geliyor

Bu köşeden sıklıkla okudunuz ve sayıları bir buçuk milyon kadar olan ev hizmetlileri maalesef  bürokratik işlem çokluğu ve sair sebeplerle sigortasız-sosyal güvencesi çalıştırılıyor. Biz de bu köşeden Avrupa ülkelerinden olan KUPON sigortasını önermiştik. Bu öneri de Torba’ya girmeyi bekliyor. Aynı zamanda CHP’nin de konuyla ilgili yasa teklifi de var. Ancak, Aile Bakanlığının hazırladığı çözüm teklifi KUPON’a pek benzemese de Torba’ya girdi….

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince ev hizmetlerinde süreksiz çalışanlar sigortalı sayılmıyorlar. Sürekli ve ücretli çalışanlar için ise sigorta şart ama çalıştıran ev sahipleri için bürokrasi had safhada.

5510 sayılı Kanun uygulaması bakımından bir ev hizmetlisinin sigortalı sayılabilmesinin çalışma karşılığında ücret ödenmesi ve çalışmanın sürekli olması şarttır. Süreklilik kavramının ne olduğu da 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtmiştir ki, “ Nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.”.

Bu sebeple, ev hizmetlisi 3-5 günde bir değişik evlere gidiyorsa hakkında Sosyal Sigorta Kanunları uygulanmıyor ama aynı eve her hafta aynı gün olsa bile bir ay boyunca bu kere ev sahibi kendisini SGK’ya bildirmek ve sigorta primlerini ödemek zorundadır.

***Ev hizmetlilerine İş Kanunu uygulanmaz

İster gündelikçi temizlikçi kadınlar olsun ister aynı evde sürekli çalışan olsun hiç ev hizmetlisi hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmamaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 4 üncü maddesine göre ev hizmetlileri ayda kaç gün çalışmış olursa olsun kapsamda olmadığından,

-Kıdem tazminatı

-İhbar tazminatı

-Yıllık izin ücreti

-Fazla mesai gibi haklar verilmez.

***BAKANLIĞIN GETİRMEK İSTEDİĞİ DÜZENLEME

***ÖNCE KAYIT SONRA HER GÜN SMS

Aile Bakanlığı’nın hazırladığı projeye göre, evinde ayda birkaç gün dahi olsa ev hizmetlisi çalıştıran herkes önce İŞKUR’a gidip kaydolacak, sonra ülkemizde var olan tüm ev hizmetlileri de İŞKUR’a gidip kaydolacak, sonra evinizde bir gün dahi olsa ev hizmetlisi çalıştırdıysanız, İŞKUR’a cep telefonu ile SMS atacaksınız “ben bugün filan TC kimlik numaralı falancayı evimde çalıştırdım” diyeceksiniz.

***PARAYI DA BANKAYA ÖDEYECEKSİNİZ

Ardından da bir gün çalıştırdığınız kadın için bankaya gidip, 100 lira gündelik, 10 lira sigorta primi ve 2,5 lira işlem ücreti olarak ödeme yapacaksınız. Ödediğiniz 10 lira SGK’nın kasasına gidecek, kadın adına yatan da bu parayı kadına verilecek PTTBANK kartı ile 90 lira olarak çekecek, kadının 10 lirasından yapılacak sosyal güvenlik kesintisi de SGK’ya gönderilecek.Bu işlemlerin olabilmesi için İŞKUR tüm kadınlara birer PTTBANK kartı çıkarttıracak ki sayıları bir milyon 300 bini geçen kadına göre kart üretim merkezleri iyi para kazanacak. Ardından, işverenin işlem ücreti olarak her gün için ödediği 2,5 liralar konusu var. Kadın hak ettiği parayı nakit çekmek yerine Aile Bakanlığı ile anlaşması olan bir markete gidip alışveriş yaparsa, 2,5 liralık daha harcama yapabilecek ki anlaşmalı marketler de yaşadı. Kadın alış veriş yapmaz da nakit çekerse 2,5 lira devlete kalacak.

***BU KADAR BÜROKRASİYE GEREK VAR MI?

Zaten şu andaki sisteme göre evinde ev hizmetlisi çalıştıran bürokratik işlemleri yaparsa günlüğü 11 liraya çalıştırdığı kadın için SGK’ya prim ödeyebiliyor. Yeni getirilecek düzenleme ise bürokrasiyi ortadan kaldırmıyor aksine arttırıyor. Kim gider İŞKUR’a kaydolur, kim gider gündelikçi kadın için devlete 112,5 lira para öder. Öte yandan, anlattığım sistem ile kadının sosyal güvenliği belki sağlanır ama kıdem tazminatı konusu gündeme gelmez.

*** BASİT VE PRATİK OLANI VE OLMASI GEREKEN KUPONDUR

Ülkemizde yaklaşık 1.3 milyon ev hizmetlisindeki kayıtdışılığı önlemek için Avrupa'daki banka kuponu formülü hem çalışanı hem de işverenlerini kayıt altına almaya çözüm olacaktır.

"Günlüğü 10 veya 11 lira olacak olan prim kuponlarını bankadan satın alıyorsunuz ve evinizde çalışana gün sonunda hem ücret hem de kuponu veriyorsunuz. Ev hizmetlisi de o fişleri toplayıp SGK'ya götürüp, hizmetlerine ekletiyor". Sistem bu olmalı.

YASA ÖNERİM;

MADDE 1- 5510 sayılı Kanun’un 6. maddesinin birinci fırkasının (c) bendi kaldırılmış ve aynı Kanun’un 81. maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Ev hizmetlerinde gerek sürekli gerek süreksiz çalışanların, işverenleri asgari ücretin günlük tutarının yüzde 30’u oranında Sosyal Güvenlik ve yüzde 5 oranında kıdem tazminatı primi öderler. Primlerin ödenmesi Bankalar aracılığıyla Kurumca satılacak sosyal güvenlik günlük prim fişleri sağlanır. Sosyal Güvenlik fişlerinin şekli ve içeriği, verilme usulü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Bu madde kapsamında ev hizmetlisi adına ödenen kıdem tazminatı primi ev hizmetlisinin emekliliği veya ödenen primlerin emekliliğine yetmemesi halinde 60 yaşında kendisine veya ölümü halinde mirasçılarına ödenir.”

Mevcut durumda;

Ev hizmetlisi çalıştıran ile fabrikatör aynı bürokrasiye tabidir

Sosyal Güvenlik Mevzuatı gereğince, evinde ev hizmetlisi çalıştıran ile 2000 işçisi olan fabrikatörün yapacağı bürokratik işlemler aynıdır…

Halen geçerli olan uygulama gereğince, evinde hizmetlisi (ayda bir gün bile olsa) çalıştıranların yapması gereken bürokratik işlemler şunlardır.

1-İşyeri bildirgesi SGK’ya verilir

Öncelikle evinizde çalıştıracağınız ev hizmetlisi ile ileri tarihte işe başlayacak gibi (Mesela 1 Şubat 2014 gibi) hizmet sözleşmesi yapacaksınız. Çalışma usulü nasıl olacaksa mesela, haftada beş gün günde 2 saat çalışacaksa hizmet sözleşmesinde bunu belirteceksiniz. Sonra  bağlı olduğunuz Sosyal Güvenlik Merkezine gidip işyeri bildirgesi verecek ve işe başlama tarihini 1.02.2014 günü yazacaksınız.

***SGK SİZE NUMARA VE ŞİFRE VERECEK

SGM’ye vereceğiniz işyeri bildirgesi sonrasında SGM yetkilisi ise bir işyeri numarası bir de e-bildirge şifresi verecek. O şifre ile SGK’nın web sayfasında e-bildirge ekranına girecek ve işçiniz için önce işe giriş bildirgesini internet ortamından göndereceksiniz. Ardından her ay için ücret bordrosu dolduracaksınız (kırtasiyecilerde boş ücret bordrosu vardır) kaç saat çalıştıysa hesaplayıp her 7,5 saati bir gün hesabıyla çalışma günü belirleyeceksiniz (mesela ayda 20 gün 2 saatten toplam 40 saat geldiyse, 7,5 saate böldüğümüzde 6 gün). Sonra ücret bordrosunda brüt kazançtan yüzde 15 SSK primi ile işsizlik sigortası primi kesecek sonra da siz yüzde 20,5 oranında işveren primi yazacak ve çalışanına parasını ödeyip bordroyu imzalatacaksınız. (Ev hizmetlisinin gelir vergisi olmadığından vergi kesmeyeceksiniz) Ardından her ay kaç gün çalıştı kaç para (brüt) ücret ödediğinizi gösteren e-bildirgeyi SGK’nın e-bildirge ekranında takip eden ayın 23’üne kadar internet ortamından göndereceksiniz. Ardından da yine ayın 23’üne kadar SGK’ya elden veya APS ile puantaj cetveli gönderin. Çıkan borcu da gidip en yakın bankadan SGK hesabına ödeyin.

***PUANTAJ KODU SEÇİN EV HİZMETLİSİNE YAZIK OLMASIN

Ayda 30 günden az bildirim yapacağınızdan SGK size neden 30 günden az diye ekrandan sorduğunda, KOD-7 PUANTAJ deyin. Yoksa kadın cebinden bir de SGK’ya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda kalır. Kanun gereğince ayda 30 günden az SGK’ya bildirilenler 30 günden eksik kalan günlerin sağlık primini ceplerinden ödemek zorundadır. Ancak, kod-7 puantaj ile çalıştırılanlar ödemek zorunda değildir.

***HER AY TEKRAR EDECEKSİNİZ

Her ayın 23’üne kadar geçmiş ayda kaç gün çalışmış kaç para (brüt ücret) vermişseniz e-bildirge ekranından bunu tekrar edeceksiniz. Unutmayın işyeri bildirgesinde geçmiş tarihi yazarsanız SGK size ceza yazar, e-bildirgeyi takip eden ayın 23’üne kadar bildirmezseniz ceza yersiniz. Yine puantaj kağıdını SGK’ya ayın 23’üne kadar göndermezseniz yine ceza yer.